Historia szkoły

Oświata i szkolnictwo w Tokarach

Historia szkolnictwa na ziemi tokarskiej sięga pierwszej połowy XVI w. Potwierdzone jest istnienie szkoły parafialnej w Tokarach w latach 1521 - 1761. Świecka szkoła początkowa w Tokarach istniała z pewnością w 1867r., kiedy wszedł w życie nowy podział administracyjny ustalony w ukazie cara Aleksandra II z 02.03.1864r. Nakładał on na gminy obowiązek urządzenia i utrzymywania szkół. Powstała wówczas Gmina Tokary prowadziła szkołę początkową. W Spisie Szkół Dyrekcji Szkolnej w Kaliszu z marca 1885r. widnieje szkoła w Tokarach. Z dokumentu dowiadujemy się, że była to powszechna szkoła gminna, jednooddziałowa z jednym nauczycielem. Przedziński Nikodem uczył w niej w tymże 1885 roku do 1892 roku. Po nim nastąpił Maks Stanisław, a od stycznia 1893 roku Tomaszewski. Od 1899 roku w szkole uczyła Stefania Majorowicz.

Szkoła w Tokarach przetrwała zawirowania dziejowe Polski. W budynku dawnej szkoły (zdj. nr 1 i nr 2) najpierw mieścił się dwór murowany pochodzący z I połowy XIX wieku, później mieściła się w nim owczarnia, którą przebudowano na potrzeby urzędu gminy i szkoły rosyjskiej.

1) Budynek starej szkoły od strony skrzyżowania dróg

Źródło: Zbiory Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Tokarach Pierwszych

2)  Najstarszy budynek starej szkoły

Źródło: Kronika Budowy Szkoły Podstawowej w Tokarach   

Od 1905 roku dzieci w tokarskiej szkole mogły się uczyć w języku polskim, a  od roku 1935, kiedy to urząd gminy przeniesiono do nowego budynku, szkoła zajmuje wszystkie pomieszczenia. W roku 1936 w sześcioklasowej szkole uczyło się 250 dzieci. W latach 1918 - 1939 realizowano w niej program szkoły trzyklasowej (1929 - 30), czteroklasowej (1930 - 34), sześcioklasowej. Znane są niektóre nazwiska nauczycieli pracujących w tychże latach w tokarskiej szkole, m.in.: Marianna Regina Janecka z domu Adamus, W. Hofmanówna, Eugeniusz Michałkiewicz, Stanisław Chmielecki, Pelagia Szukałowa, Wincenty Marconi, Romualda - Irena Marconi (z Sikorskich), Roman Zwierzchowski, małżonkowie Stefania i  Czesław Jaśkiewiczowie, Zygmunt Staszewski i  Alfons Ślęzak, który był przedwojennym kierownikiem szkoły, założycielem orkiestry dętej przy OSP w Tokarach.Pelagia Szukałowa z Rutków zm. w 1932r.  w wieku 23 lat, jest pochowana na miejscowym cmentarzu. Natomiast Roman Adam Zwierzchowski uczestnik kampanii wrześniowej, został zamordowany przez NKWD w Katyniu.

W okresie II wojny światowej działalność szkoły zostaje zawieszona, a w jej budynku przez pewien czas mieści się szkoła niemiecka i żandarmeria. Po oswobodzeniu terenu Tokar z okupacji niemieckiej szkoła wznawia działalność w marcu 1945 roku. Alfons Ślęzak z żoną Kazimierą organizują naukę w Publicznej Szkole Powszechnej w Tokarach realizującej program szkoły siedmioletniej. Dołączają do nich Tadeusz Zielonka i Julian Kęska, a od września 1946 roku Maria Nitecka i Stefan Nitecki. Już w 1948 roku szkołę opuszczają pierwsi absolwenci. Stopień organizacyjny szkoły na przestrzeni lat zmieniał się zgodnie z wprowadzanymi reformami i ustawodawstwem.  I tak, najpierw była szkołą trzyklasową, czteroklasową, sześcioklasową, siedmioklasową, w latach 1966 - 1999 ośmioklasową, a obecnie sześcioklasową. Liczba dzieci w szkole również się zmieniała. Po wojnie uczęszczało do niej 250 dzieci, co wyjaśnia fakt zawirowań wojennych. Natomiast od roku szkolnego 1976/1977 zaczęli stopniowo dołączać do niej dzieci ze Szkoły Podstawowej w Żdżarach. Najpierw z klas V - VIII i tak stopniowo do roku 1984 dołączyli wszyscy. W roku szkolnym 2011/2012 liczba dzieci wynosiła 116. Od 1972 roku przy szkole funkcjonuje oddział przedszkolny, który powiększył się o liczbę przedszkolaków ze Szkoły Podstawowej w Żdżarach od roku 1987.

W powojennym budynku czynnych było pięć izb lekcyjnych usytuowanych na parterze. I tak już zły stan budynku uległ dalszym zniszczeniom, kiedy to latem 1946 roku wichura zarwała dach na części środkowej, piętrowej budynku. Dzięki ofiarności i pomocy społeczeństwa dokonano remontu budynku i oddano go do użytku 20 września 1946 roku. Dalsze remonty szkoły miały miejsce w 1956 i w 1967 roku. Największy remont z 1982 roku obejmował wymianę okien, drzwi, ogrodzenie, doprowadzenie wody, gdyż dotychczas funkcjonowała studnia z pompą ręczną i wymianę ogrzewania z piecowego na centralne. Dzięki staraniom ówczesnego dyrektora Jana Osiewała remont objął rozbudowę pomieszczeń gospodarczych, które służyły jako składzik na opał i ubikacje. W rezultacie uzyskano nowy piętrowy budynek z czterema izbami lekcyjnymi, ubikacje i zastępczą salkę gimnastyczną z magazynkiem na sprzęt sportowy. (zdj. nr 3) Od roku 1986, kiedy to zakończono prace budowlane, funkcjonowały dwa budynki dydaktyczne: stary i nowy.

 Źródło: Zbiory Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Tokarach Pierwszych

W 1994 roku powstała inicjatywa budowy nowej szkoły. Miało to miejsce podczas zebrania wiejskiego, które odbyło się 7 grudnia. Pomysł taki wysunęli: ówczesny Przewodniczący Rady Gminy Kawęczyn Jan Osiewała wieloletni nauczyciel i dyrektor szkoły w Tokarach  oraz prezes OSP w Tokarach Józef Nykiel. Wspomniany wyżej Przewodniczący Rady Gminy oraz Wójt Gminy Kawęczyn Jan Nowak uwzględnili budowę szkoły w koncepcji rozwoju Gminy Kawęczyn na lata 1995 - 98. Od lutego 1997 roku podjęto działania mające na celu budowę nowego budynku szkolnego .25 marca 1997 roku na XX Sesji Rady Gminy w Kawęczynie podjęto uchwałę o zakupie dwóch działek o pow. 1,37 ha przy drodze do Okręglicy, od Jana Kubisiaka i Andrzeja Krzykacza. W dniu 22.03.2001 roku powołano Społeczny Komitet Budowy Szkoły Podstawowej w Tokarach. Spośród zebranych wybrano siedmioosobowy zarząd w składzie: Krzysztof Kolenda - przewodniczący, Sylwester Dewicki i Jan Osiewała - wice przewodniczący, Barbara Osiewała - sekretarz, Henryk Janiak - Skarbnik, Stanisław Urbaniak i Halina Ambroziak - członkowie zarządu. W 2002 roku opracowano projekt budowy szkoły. Dnia  19 maja 2004 roku odbyła się uroczystość wmurowania Aktu Erekcyjnego pod budowę nowego obiektu szkolnego. 16 listopada 2005 r. z inicjatywy dyrektora Szkoły Podstawowej w Tokarach p. Ewy Wojtczak zawiązało się przy szkole Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Szkoły w Tokarach. Zarząd Stowarzyszenia tworzyli: Janusz Jeżykowski - Prezes, Beata Goślińska - Wiceprezes, Ewa Wojtczak - Skarbnik, Beata Cepińska - Sekretarz, Emilia Skurka - członek. Obecnie skład zarządu przedstawia się następująco: Gabriela Wilczyńska - prezes, Marzena Wojtczak - wiceprezes, Agnieszka Stefanowska - sekretarz, Ewa Wojtczak - skarbnik, Małgorzata Skurczak - Szymańska - członek zarządu. Od 16 października 2008 roku Szkoła Podstawowa w Tokarach Pierwszych nosi imię Jana Pawła II. Tego dnia odbyła się uroczystość nadania szkole imienia oraz poświęcenia sztandaru (zdj. nr 4, 5 i 6). Prace budowlane i wykończeniowe nowego obiektu dydaktycznego trwały do 2010 roku. Dnia 1 września tegoż  roku oddano do użytku nowy budynek dydaktyczny. (zdj. nr 7) Stary budynek grożący zawaleniem został poddany rozbiórce  4 grudnia 2012 roku.

4) Tablica pamiątkowa Patrona Szkoły wykonana przez
Zakład Kamieniarski Dariusza Bednarka z Turku,
wg projektu naucz.
Barbary Osiewała i dyr. Ewy Wojtczak

 5) Sztandar Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II
wg projektu naucz. Renaty Piontkowskiej

Źródło: Kronika Budowy Szkoły Podstawowej w Tokarach.

 

6) Logo szkoły autorstwa Barbary Osiewała.

Źródło: Dokumenty Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Tokarach Pierwszych.

7) Nowy budynek dydaktyczny szkoły w Tokarach.

Źródło: Zbiory Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Tokarach Pierwszych

Szkoła na wsi stanowi nie tylko ośrodek edukacyjny lecz również kulturalny. Tokarska szkoła może pochwalić się wieloma uroczystościami i imprezami przyciągającymi nie tylko rodziców. Do stałego kalendarza wpisały się takie imprezy jak: Choinka Noworoczna, jasełka, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Wiosny, Dzień Dziecka (Rodziny), Gminny Festiwal Piosenki Dziecięcej "Śpiewaj razem z nami", Mikołajki, Piknik Rodzinny oraz wiele akademii. W szkole realizowanych jest corocznie kilka projektów edukacyjnych, dzięki którym zwiększa się szanse edukacyjne dzieci.           

W roku 2011 powstał przy szkole plac zabaw dla dzieci oraz boiska do gry w piłkę siatkową, nożną, a w roku 2012 wielofunkcyjne boisko do gry w tenisa ziemnego oraz koszykówkę.

Tabela nr 1 przedstawia kolejnych kierowników/dyrektorów Szkoły Podstawowej w Tokarach.

Źródło: Praca magisterska A. Ziółkowskiej oparta na kronice szkoły z lat 1948 - 1952 

           Protokoły Rad Pedagogicznych Szkoły Podstawowej w Tokarach z lat 1968 - 2012

           Świadectwa szkolne Stefanii Drożyńskiej z lat1929 - 1934 z prywatnych zbiorów Grażyny Pietrzak,

          Księga akt urodzenia, małżeństw, zgonu Parafia Tokary 1934, akt małż. Nr 50/1934.

Funkcjonowanie szkoły byłoby niemożliwe, gdyby nie pracownicy obsługi. W tokarskiej szkole pracowały na stanowisku sekretarki panie: Wiesława Budner, Karolina Osiborska, Justyna Sasiak, a obecnie Karina Brzychcy. Każdy, kto wspomina czasy szkolne pamięta panią lub pana woźnego. W szkole w Tokarach pracowali następujący woźni: Jan Muszyński, Władysława Rykowska, Marian Leszka, Anna Leszka, Marianna Kubisiak oraz palacze: Julian Błazik, Stefan Tylka, Bogusz Budziński, Zdzisław Zielonka, Zbigniew Piekarski, Lucjan Szmajda, Ryszard Szymczak, Krzysztof Kurek, Roman Kwaśniewski, Piotr Janiak, Sylwester Kowalczyk.  Obecnie na stanowisku pracownika obsługi pracują: Andrzej Wesołowski, Marianna Duczmańska, Mikołaj Smuła.

Od najdawniejszych czasów w szkole tokarskiej uczyło wielu nauczycieli. Są wśród nich tacy, którzy spędzili tu większość swojego życia oraz ci, którzy pracowali w niej rok lub krócej. Oto przedwojenni nauczyciele szkoły w Tokarach: Przedziński Nikodem (1885 - 1889), Maks Stanisław (1889 - 1893), Tomaszewski (1893), Majorowicz Stefania (1899), Janecka (Adamus) Marianna Regina (1924), Hofmanówna W. (1929 - 1930), Michałkiewicz Eugeniusz (1929 - 1933), Stanisław Chmielecki (1931), Szukała Pelagia z Rutków (1930 - 1932), Wincenty Marconi (1932 - 1934), Romualda - Irena Marconi (Sikorska) (1932 - 1934), Zwierzchowski Roman Adam (1935 - 1939), Jaśkiewicz Czesław (do 1939), Jaśkiewicz  (Wojas) Stefania (do 1939), Staszewski Zygmunt (1939), Ślęzak Alfons (do 1939 - 1945/1946) oraz powojenni: Ślęzak (Mikusińska) Kazimiera, Kęska Julian, Zielonka Tadeusz, Nitecka Maria Lubomiła, Nitecki Stefan Ludomir, Mituta Maria, Świątczak Maria, Stasińska St., Zimniak Helena, Magielska Janina Anna, Stasiński Klemens, Miklas (Małolepsza) Helena, Mastalerz M., Osiewała Jan, Piaścik Zdzisław, Binkowski Czesław Wawrzyniec, Libert Eugenia, Bartosik (Chojak) Maria, Lewandowska M., Nykiel (Zalewska) Maria, Osiewała (Kucharska) Alicja, Kujawiński Stanisław, Kudła Sabina, Walczak (Grzesiak) Lucyna, Wróblewska (Kostrzewska) Lucyna, Żubr Irena, Witczak (Wilińska) Wanda, Piekarska Jadwiga, Żywica Edmund, Franaszek Jadwiga, Szajrych Gertruda, Szczepaniak Paweł, Radzimska Krystyna, Szajrych Marian, Olejnik Iwona, Barańska (Kwiatkowska) Elżbieta, Szymczak Barbara, Kaczmarzyńska (Ciołek) Anna, Nowakowska (Migdalska) Elżbieta, Olszewska Barbara, Bartosik (Bekalarska) Alina, Łączna (Piaseczna) Ewa, Borycka Jadwiga, Chrzuszcz (Woźniak) Małgorzata, Jaworska - Jacek Teresa, Osiewała (Kęska) Barbara, Gardzielak Jolanta, Szałata (Karpińska) Karina, Adamiak (Gil) Laura, Kolenda Krzysztof, Ziółkowska (Nykiel) Alicja, Tomczyk (Maciejewska) Magdalena, Wesołowska Barbara, Górzyńska Alicja, Milewska - Ingot Anna, Piontkowska Renata, Korycka (Borkowska) Katarzyna, Przeor Wioletta, Czerniak (Pakos) Dorota, Wojtczak Ewa, Grzymska Danuta, Piekarski Krzysztof, ks. Baranowski Stefan, Bednarkiewicz (Sęk) Katarzyna, Dytkowicz Dorota, Bajer Brygida, Sucharek Ilona, Przybylska Marianna, Bednarek Zdzisława, Trzmielewska Emilia, Rajczyk Zofia, Szustakowska Zofia, Kurc Karolina, Tomczyk Izabela, Walaszczyk Barbara, Przygońska Małgorzata, Mielczarek Iwona, Socka Anna, Krupińska Katarzyna, Marczak Małgorzata, Piekarczyk Emil, Boncler Aneta, Gruszczyńska Urszula, Lament Karina, Fabich Rozana, Zdunek Bogumiła, Rysak Ewa, Janicki Paweł, Zieliński Zbigniew, Pabisiak Beata, Kończak Violetta, Połatyńska Dorota, Przygońska Agnieszka, Kacprzak Katarzyna, Smolarz Agnieszka, Bartosik Magdalena, Gradzik Anna, Kołuda (Kasprzak) Sylwia, Krawczyk Małgorzata, Radzińska Katarzyna, Kaźmierczak Ilona, Łukasz Przygoński, Mąka Milena, Jesionek Marlena, Jasiak Karolina, Jesionek Krzysztof, Lodzińska - Smura Kamila, Sobolewska Ewa.

Opracowała: Renata Piontkowska

Literatura:

1.   Ks. dr H. Witczak, Dziedzictwo wieków - z dziejów Gminy Kawęczyn, Kawęczyn - Konin 2010 

2.   J. Czyżewski, Obszar gminy Kawęczyn na przestrzeni wieków. Szkic monograficzny, Kawęczyn - Sompolno 1993 

3.   B. Stachowiak, Ochotnicze Straże Pożarne Gminy Kawęczyn - zarys historyczny, Kawęczyn, kwiecień 2011r. 

4.   Ks. S. Baranowski,  Parafia Tokary Monografia, Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników Włocławek 1997 

5.   A. Ziółkowska, Działalność dydaktyczno - wychowawcza Szkoły Podstawowej w Tokarach, praca magisterska pod kierunkiem prof. dr hab. Heliodora Szczegóły, Zielona Góra 

6.   E. Wojtczak, Szkoła Podstawowa w Tokarach. Historia na przestrzeni XIX i XX wieku oraz współpraca ze środowiskiem lokalnym, praca dyplomowa

7.   Świadectwa szkolne z lat 1929 -1934, Źródło: Zbiory prywatne Grażyny Pietrzak     

8.   Kronika Budowy Szkoły z archiwum szkoły prowadzona przez Barbarę Osiewała - nauczyciela języka polskiego Szkoły Podstawowej w Tokarach.

10. Księga akt urodzenia, małżeństw, zgonu Parafia Tokary, akt małż. Nr 15 /1939, Nr 50/1934, Nr 39/1931, Nr 9/1924 

11. Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Błaszki nr 53/3599/0/6.1/89 

12. Archiwum Państwowe w Łodzi  sygn. 40, 1015